Gerger Kalesi

 

Gerger Kalesi veya Berber Kalesi. Çok eski bir geçmişe sahip olan ve günümüze kadar varlığını koruyan tarihi bir kaledir. Gerger Kalesi Türkiye'de, Adıyaman ilinin Gerger ilçesinde bulunmaktadır. Gerger Kalesi MÖ. II. yy.'da inşaa edilmiş olmasına rağmen varlığını korumaktadır. Sarp kayalıklardan oluşan dayanıklı bir dağın üzerine kurulmuştur ve bu sayede uzun yıllardan beri ayakta kalmıştır.

Gerger ilçesinin güneyindeki Oymaklı (Nefsi Gerger) köyü yakınındadır. Beybostan köyü ile Oymaklı köyünün tam ortasında bulunmaktadır. Bulunduğu bölgenin adeta su deposu ihtiyacını görmektedir ve bölgede bulunan akarsu ve çeşmelerin kaynağı bu kalenin üzerine kurulduğu dağdır

 

1. Kalenin girişi: Kalenin ön yüzündeki giriş bölümüne giden köprü yıkılmış ve bu nedenle kaleye girmek zorlaşmıştır. Giriş bölümünde kaleyi ele geçiren Müslümanlar tarafından yapılan bir camii bulunmaktadır. Bu camiide ve çevresinde eski yazı ve yazı tabletleri bulunmaktadır.

2. Zindan: Zindan kalenin ön yüzündedir. Zindanın dış yüzünde çivi yazısı ile yazılmış yazıtlar bulunmaktadır. Bunların Komagene ve Romalılar tarafından yazıldığı bilinmektedir. Zindanın iç kısmında ilkel yapılı oturaklar bulunur. Zindanın bir bölümünde bir tünelin girişi bulunur. Bu tünel ilerledikçe daralır ve oksijen tamamen tükenir. Bu nedenle araştırmacılar tünelin sonuna ulaşamamış ve buranın sırrı çözülememiştir. Kalede olduğu bilinen hazinenin bu tünelin sonunda olduğu iddia edilir.

3. Tepe: Kalenin tepesinde Araplar ve Müslüman Türkler tarafından yapılan çeşmeler, su sarnıçları, dükkanlar ve evler vardır, ancak bunlar günümüzde kullanılamaz hâle gelmiştir.

4. Arka yüz: Kalenin arka yüzünde Kral Samos'a ait kabartmalar, geçitler ve sırrı çözülemeyen üç pencere vardır. Üç pencere kalenin arka bölümünde dümdüz, sarp ve sert bir kayanın üzerine inşaa edilmiştir ve çok yüksektedir. Bu yüzden de ulaşılması zordur. Üç pencere birbiriyle aynı hizada ve düzgün dikdörtgen şekildedir. Bu pencerelerin bir odaya açıldığı sanılmaktadır. Üç pencerenin Müslüman akınlarında kimsenin ulaşamamasını sağlamak ve içindeki odaya girilmesini engellemek için bu ulaşılması zor noktaya inşaa edildiği sanılmaktadır. Zindandaki tünelle bir bağlantısı olduğu ve hazinenin burada olduğu iddia edilir.

 

Berber Kalesi olarak da tanınan, sarp bir kayalık üzerindeki Orta Çağ’dan kalma bu kale, günümüze son derece iyi bir durumda gelmiştir.

Hitit döneminde yapıldığı sanılan kalenin, MÖ.II.yüzyılda Kommegenelerin soyundan Arsemes tarafından kurulduğu iddia edilmektedir. Kale aşağı ve yukarı kale olmak üzere iki bölümden, blok taşlardan meydana gelmiştir. Kalenin batı surlarında Kral Samos’a ait bir kabartma bulunmaktadır. Arap akınları sırasında Arapların eline geçen kalenin içerisine cami, dükkanlar ve su sarnıçları yapılmıştır.

 

Gerger Kalesi büyük bir tarihi öneme sahip olmasına rağmen bölge halkları ve devlet tarafından koruma altına alınmamıştır. Bu durum zamanla tahrip olmasına neden olmuştur. Tanıtımının yapılmaması nedeniyle yabancı turistler tarafından fazla uğranmamaktadır. Gerger Kalesi'nin bir bölümünde Araplardan ve Komagenelilerden kalma büyük bir hazine olduğu bilinmektedir. Kale, devlet tarafından koruma altına alınmadığı için yerli ve yabancı birçok defineci tarafından saldırıya uğramış ve tahrip edilmiştir. Definecilerin saldırıları yüzünden birçok tarihi eser çalınmış, ancak hazine bulunamamıştır. Zindan bölümünün değerli süslemelerle kaplı kapısı helikopterle çalınmış, kalenin arka yüzünde bulunan Karal Samos kabartmasının bir bölümü orada yaşayan köylüler tarafından tahrip edilmiştir