“Gece Kitaplığı” tarafından yayınlanan “Hakk Muhammed Ali Aşkı: Adıyaman Alevileri” isimli kitabının uzun bir emek sonrası ortaya çıktığını söyleyen Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Mezhepleri Tarihi Ana Bilim Dalı Başkanı Adıyamanlı Yrd. Doç. Dr. Fevzi Rençber, kitabının birçok evin kitaplığın olması gerektiğini savundu.
“Alevîlerin kendi kökenlerinin İslamî olup olmadığı noktasında şüphe duymalarına neden olmakta”
Hazırlanan kitap hakkında bilgi veren Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Mezhepleri Tarihi Ana Bilim Dalı Başkanı Adıyamanlı Yrd. Doç. Dr. Fevzi Rençber, “Son yıllarda birçok İslami fırka veya grup, İslam Mezhepleri Tarihi çalışmaları bağlamında ele alınmış ve araştırılmıştır. Geçmişten beri Anadolu’da yaşanıla gelen Alevîlik ve Bektaşîlik inancı konusu da örf, adet, gelenek ve görenekleriyle Türkiye’deki İlahiyat Fakültelerinin İslam Mezhepleri Tarihi Anabilim Dalında araştırılmaya ve değerlendirilmeye ihtiyaç duyulan konulardan biri haline gelmiştir. Alevîlik ve Alevîler Anadolu ve çevresinin her döneminde güncelliğini muhafaza eden sosyal bir gerçekliktir. Son yıllarda ülke gündeminde yer bulan tartışmalar dikkatleri “Alevîler ve Alevîlik” üzerine çekmiştir. Günümüzde Alevîlik üzerine konuşulurken gerçeğe uygun olmayan yorumlar Anadolu Alevîliğinin geleneksel çizgisinin dışındaki mecralarda anlaşılmasına yol açmaktadır. Alevîliğin kökenini gerçek temellerinin dışında gösteren bu yorumlar, Alevîlerin kendi kökenlerinin İslamî olup olmadığı noktasında şüphe duymalarına neden olmaktadır. Bu bağlamda Alevîlik, dinî ve kültürel içeriğinden soyutlanarak yalnızca siyasî söylemlerle gündemde tutulmaktadır. Alevîlik ve Bektaşîlik üzerine yapılacak bilimsel araştırmalar Alevîliğin tarihî, dinî ve kültürel bağlarıyla yeniden buluşmasını sağlayacaktır. Alevîlik, Türkiye’de yaşayan dinî gruplar arasında üzerinde en çok konuşulan, yazılı ve görsel medyada en fazla gündeme gelen, bunların yanında hakkında pek çok yazı yazılan ve uluslararası platformlarda çokça tartışılan bir konu haline gelmiştir. Bünyesinde sözlü kültür geleneğinin izlerini barındıran Alevîlik; tarihçesi, inançları, ibadetleri, ahlâkî kuralları, dinî kurumları, örf-adetleri ve kültürel yapısıyla bir bütün halinde bilimsel çalışmaların konusu olmaya devam etmektedir” dedi.
“Anadolu Alevîliğinin yapısı bilimsel anlayışla tetkik edilmiştir”
Alevîlik tartışmalarının günümüz Türkiye’sinde tüm canlılığı ile devam ettiğini Aleviler ve Alevilik konusunda türlü yorumlar yapıldığını, özellikle Alevîliğin İslam’dan ayrı bir grup olduğu yönündeki görüşe de açıklık getiren Yrd. Doç. Dr. Rençber, şunları kaydetti; “Alevîliğin tanımlanamaması, ne zaman ve nasıl ortaya çıktığının ve günümüzdeki durumu ile ilgili konuların henüz netliğe kavuşamamış olması, bu çalışmanın yazılmasının başlıca sebebi olarak zikredilebilir. Alevîlik hakkında yapılan çalışmalara baktığımızda bu çalışmaların çoğunun ilmi kıstaslar esas alınmadan oluşturulduğunu, büyük çoğunluğunda sübjektif değerlendirmeler yapıldığını ve bu çalışmalarla Alevîliğin asılsız inanç ve temellere dayandırılarak konumlandırılmaya çalışıldığını görmekteyiz. Bu durum geleneksel Anadolu Alevîliğini, tarihsel geçmişiyle karşı karşıya getirmektedir. Bu nedenle geleneksel Anadolu Alevîliğinin doğru biçimde anlaşılabilmesi, yöresel Alevîlik anlayışlarının bilimsel araştırmalara konu olmasını gerekli kılmıştır. Yaptığımız çalışma çerçevesinde Adıyaman il ve ilçeleri gezilmiş, buralarda Alevî talip ve dedelerle mülakatlar yapılarak Adıyaman Alevîlerinin inancı, teolojisi, örf-adetleri, demografik yapıları, dinî kurumları, ahlâkî ilkeleri ve inanç dünyaları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca Adıyaman Alevîliği diğer yörelerdeki Alevî inançlarıyla karşılaştırılarak bunlar arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Dolayısıyla Anadolu Alevîliği etrafında spesifik bir değerlendirme yapılarak Adıyaman Alevîliği çalışma konusu edilmiş ve geleneksel Anadolu Alevîliğinin yapısı bilimsel anlayışla tetkik edilmiştir.
